Професор ЈАНАКИЕВ: БПЦ не може да биде „Мајка Црква“ се додека не почне да сослужува со МПЦ
Професорот Калин Јанакиев, професор по филозофија во Бугарија и автор на многу книги со богословска содржина, еден од одличните познавачи на меѓуцрковните прашања во православниот свет, смета дека Бугарската Православна Црква нема никаква пречка да почне да сослужува со МПЦ. Професорот Јанакиев во интервју за бугарските медиуми оценува дека БПЦ ако не воспостави сосолужување со МПЦ, себе си не може да се нарекува „Мајка Црква“.
-Можеме ли ние да бидеме од вчера црква-мајка на македонската, ако продолжиме да ја дефинираме како схизматична, ако не – зошто не се каже дека влегуваме во евхаристиско единство. Во денешната ситуација на Православието постои следнава ситуација. Руската православна црква (РПЦ) и нашата, заедно со уште некои други, ја признаваат т. Нар. Православна Црква на Америка, која Константинопол не ја признава и не е во општење со оваа црква. Од тоа делумно признавање не произлегуваат никакви недоразбирања или расколот меѓу Константинопол и Москва, да речеме. Од друга страна. Константинопол ја признава автономијата на Естонската православна црква која РПЦ воопшто не признава. Од тоа не произлегува никаква раскол. Затоа, стравувањата дека ако ние извршиме порешителни активности во однос на МПЦ, на нас некој ќе ни наметне некој раскол, било да е тоа СПЦ, било останатите цркви, се силно претерани, да не кажам дури дека се намерно претерани, вели професорот Јанакиев во интервјто.
Целосното интервју во продолжение:
– За кои прашања одлуката на Светиот Синод не дава одговори на писмото на Македонската православна црква?
– Ништо не е кажано како Бугарската православна црква (БПЦ) ја дефинира Македонската православна црква (МПЦ) – Охридска архиепископија – дали продолжува да ја дефинира како схизматична црква, како и за евхаристиската заедница.
Нашите архиереи ни должат одговор како се поставиле по првиот предлог на МПЦ – влегуваат ли тие со неа во евхаристиската заедница или не, т. е. Можат ли да сослужуваат поглаварите на нашите две Цркви заедно, можат ли да сослужуваат епископите и свештениците една литургија со македонските, или не можат. Бидејќи ако ние се одлучуваме да се застапуваме за МПЦ пред другите цркви, еден добар предуслов за тоа требаше да биде обновување на евхаристиската заедница со МПЦ, а по ова прашање буквално ништо не ни е кажано.
Можеме ли ние да бидеме од вчера црква-мајка на македонската, ако продолжиме да ја дефинираме како схизматична, ако не – зошто не се каже дека влегуваме во евхаристиско единство.
– Има ли таков проблем, кој ја споира БПЦ да признае сега евхаристиската заедница?
– Нема таков проблем. Јас се согласувам дека нашиот Свети синод дека не би било редно да се произнесува еднострано и самостојно по канонскиот статус на МПЦ, особено дали да биде автокефална. Тоа всушност треба да го решат сите помесни сестри православни цркви и во овој случај БПЦ би можела да посредува. Но, влегувањето во евхаристиската заедница може да биде извршено еднострано и тоа нема врска со изрекувањето на кананическиот статус на МПЦ и ќе ви дадам примери.
Во денешната ситуација на Православието постои следнава ситуација. Руската православна црква (РПЦ) и нашата, заедно со уште некои други, ја признаваат т. Нар. Православна Црква на Америка, која Константинопол не ја признава и не е во општење со оваа црква. Од тоа делумно признавање не произлегуваат никакви недоразбирања или расколот меѓу Константинопол и Москва, да речеме.
Од друга страна. Константинопол ја признава автономијата на Естонската православна црква која РПЦ воопшто не признава. Од тоа не произлегува никаква раскол. Затоа, стравувањата дека ако ние извршиме порешителни активности во однос на МПЦ, на нас некој ќе ни наметне некој раскол, било да е тоа СПЦ, било останатите цркви, се силно претерани, да не кажам дури дека се намерно претерани.
–Ја имате предвид изјавата на Ловчанската митрополит Гаврил, кој тврди дека тоа би можело да доведе до раскол на БПЦ?
– Јас од много уважаниот митрополит Гаврил малку сум изненаден. Кога пред една година и нешто БПЦ одби да оди на сеправославен собор во Крит и дури иницира некакво неговото саботирање, бидејќи, повикувајќи се токму на одлуката на БПЦ, Антиохиската патријаршија, а потоа и Грузиската православна църка одбија да одат на овој собор, и конечно повикувајќи се на тоа дека не сите ќе одат на соборот одби да оди на него и Руската Црква, тогаш нашата црква ни најмалку не се грижите дека од тоа нејзино дејство ќе произлезе некаков раскол во Вселенското православие, или пак дека нашата Црква може да биде поставена под раскол или да следат непожелни последици за неа. А сега по овој многу помал проблем, каков што е проблемот со МПЦ, митрополитот Гаврил ни соопштува колку големи опасности можат да настанат за нашата црква ако ние преземеме некакви порешителни дејствија.
– Како си го објаснувате тоа?
-Јас сум во недоумица. Зошто тогаш не се грижевме, а сега се срамиме.
Освен тоа, видете колку лошо стана дека ние не отидовме на сеправославен собор. Сега ние преземаме подадена рака на МПЦ и велиме дека ќе се консултираме со сите останати православни цркви. Но ајде пресметајте во каква положба во моментов е БПЦ. Таа само пред една година не отиде на соборот во Крит и тоа доведе до дефинитивно, да го наречам најмногу меко, ладење на односот на останатите 10 православни цркви, кои беа на соборот на нашата црква. Пресметајте во каква позиција со каков авторитет БПЦ ќе може да преговара со Константинополската православна црква, со грчката архиепископија, дури ако сакате и со СПЦ, кои сите отидоа на соборот во Крит, а ние не отидовме. Значи ние сме во деликатен однос поради тоа што го направивме пред една година.
– Можно ли е поради тоа и одлуката на Светиот синод е доста попретпазлива од очекуваното?
– Јас продолжувам да тврдам дека одлуката на Светиот синод е правилна во однос на статусот на МПЦ. Таа не треба да решава самостојно, тука и правилно одлучено дека ќе се консултира со другите цркви. Но, јас жалам што во одлуката на нашиот Свети Синод не е кажано ништо во однос на првото барање на МПЦ – влез во евхаристиската заедница со неа.
Ќе беше многу пологично БПЦ да претставува и да се застапува за МПЦ пред другите цркви ако е во евхаристиската заедница со неа. Тогаш таа би била всушност нејзина црква мајка, бидејќи не може некоја црква да биде Црква мајка на друга, а продолжува да ја дефинира како схизматична и со која продолжува да не е во евхаристиската заедница.
Јас сепак не сум сигурен што има предвид Светиот синод во одлука. Дали сме во евхаристичка заедница со Македонците, или не. Дали ќе можеме од вчера да сослужуваме заедно со нив или нема да можеме. Архиереите да одговорат на ова прашање, за да знаеме што да мислиме од сега па натаму. Постои уште една работа што не е сосема јасна. Светиот Синод наведува дека ќе преговара со МПЦ и со другите локални православни цркви. Со други цркви е јасно што ќе преговараме, но што ќе преговараме со самата МПЦ. Одлуката не кажува како тоа ќе оди, како ќе се случат преговорите со другите цркви, што ќе биде сценарио за овие преговори воопшто.
Мислам дека, според канонските правила, БПЦ треба прво да почне преговори со Вселенската Патријаршија. Тоа по чест е прва патријаршија помеѓу ссестринските помесни цркви. Токму Цариградската патријаршија би можела да биде иницијатор за свикување на некаков соборен формат – бил тој архиерејски или друг тип на собор, на кој заедно ќе разговараат за статусот на МПЦ.
Но ситуацијата е деликатна, бидејќи МПЦ во 1967 година еднострано објави автокефалност од Српската патријаршија, под чија јуриздикција била. Во таков случај, дали првично треба да преговара или истовремено да преговара со Константинопол и СПЦ.
Ние немаме јасни информации за тоа како ќе се случуваат овие преговори. Се што знаеме е дека следниот месец на бугарскиот патријарх му претстои посета на Москва. Дали Москва ќе отпочнат преговори? Тогаш, колку долго ќе траат овие преговори? И ако тоа не е наведено во одлуката на Светиот синод, како нашите архиереи си го претставуваат тоа. До каде е хоризонтот на преговорите кои самата БПЦ си ги поставува. Затоа што ако тие продолжат 10 или повеќе години, тоа всушност значи фактичко погребување на овој процес.
-Значи премногу е рано да се зборува за историска одлука на Светиот Синод, како што некои ја нарекоа?”
– Јас мислам дека се уште историски чин не е направен, тој може да биде направен, ако напорите всушност се интензивни и одговорни и ако имаме некаква барем евхаристиска заедница со МПЦ. И по двете прашања ние сега немаме јасност.
/дир.бг
