Пред 2022 година, сестра Васа Ларин беше најпозната како православна калуѓерка којашто имаше илјадници предавања на YouTube за светци и за свети денови. Таа стана една од најистакнатите жени интелектуалки во православието – широко почитувана во рамките на високо патријархалната религија каде што сите свештеници и епископи се мажи.

Потоа Русија ја нападна Украина.

Ларин јавно се спротивстави на тоа.

На крајот, нејзиниот епископ ѝ го одзеде статусот на калуѓерка.

Тој во суштина се обидел да ја замолчи, наредувајќи ѝ да престане со својата медиумска работа, рече Ларин. Кога таа се спротивставила, тој ја отстранил од монашкиот ред. Таа одлука била ратификувана во мај од страна на Синодот на епископи во Руската православна црква надвор од Русија, јурисдикција во рамките на Источното православие позната како ROCOR.

Официјалната причина што ја дадоа епископите била „непослушност“ – без дополнителни објаснувања.

Но, Ларин не се сомнева дека вистинската причина била нејзината отворена критика кон московскиот патријарх Кирил, кој ги благослови воените напори на Русија, и другите кои се согласија со него. Кирил има врвен надзор над ROCOR со седиште во Њујорк.

Принудени да проговорат

Ларин и нејзините поддржувачи велат дека ова е прв познат случај московската црква да го прошири својот казнен дофат на американско православно лице кое се спротивставува на нејзиниот провоен став. Десетици неистомислени православни свештеници во Русија веќе се соочија со осуда, според студија на Универзитетот Фордам.

„Не можев да не ги кажам овие работи“, рече 54-годишната Ларин во интервју за Зум од Виена, каде што живее.

„Патријархот Кирил манипулира со религиозни термини, духовни концепти за да постигне политички цели“, рече таа. „Тоа е многу цинично и богохулно… Но, најголемата трагедија е што луѓето умираат поради овие работи.“

Службениците на ROCOR не одговорија на повеќекратните барања за коментар упатени преку е-пошта и телефон во текот на две недели.

Ларин тврди дека одлуката на ROCOR за нејзино отстранување од монашкиот чин е нелегална според црковниот закон.

Како што укажуваат нејзиниот долг црн превез и наметка, Ларин останува калуѓерка, но сега е поврзана со друга јурисдикција – Православната црква на Украина со седиште во Киев. Таа е назначена за гостин-професор на Киевската православна теолошка академија.

Нејзиниот нов надгледувачки епископ, митрополитот Евстратиј Зорија, преку е-пошта изјави дека ја цени „посветеноста на Ларин на миротворството и осудата на руската воена пропаганда“.

Источното православие, втората по големина христијанска заедница во светот, е мнозинска религија во Русија и Украина. Обединето е со заеднички верувања, таинства и верување дека нејзините епископи се директни наследници на апостолите на Исус.

Но, православието има повеќе јурисдикции, а војната ги заостри поделбите.

Руска емигрантска црква, сега лојална на Москва

Рускиот претседател Владимир Путин често се опкружува со православна иконографија и ја брани војната делумно со наведување на историските поплаки на Руската православна црква.

Кирил барал од своите свештеници да се молат за руска победа. Тој изјавил дека на Русите загинати во војната им се простени гревовите. Тој претседавал со собор нарекувајќи ја инвазијата на Украина света војна против „Западот што паднал во сатанизам“.

ROCOR е основана од руски бегалци кои бегале од комунистичкиот прогон на почетокот на 20 век, вклучувајќи го и сопственото семејство на Ларин.

ROCOR работеше самостојно за време на комунизмот, верувајќи дека православното раководство на Москва е компромитирано од советската контрола. Но, во 2007 година, ROCOR се помири со Руската православна црква, одржувајќи одредена автономија, а воедно се покоруваше на крајниот авторитет на московскиот патријарх.

Пребарувањето на веб-страницата на ROCOR за изјави за Украина дава повеќекратни повици за мир воопшто, без осуда на Русија. Но, епископите на ROCOR редовно ја осудуваат Украина за обидот да ја забрани Украинската православна црква за наводно непрекинување на врските со Москва.

Во Русија, најмалку 79 православни христијани се соочиле со црковни санкции или друг прогон поради спротивставување на војната, според студија на Универзитетот Фордам објавена во мај од неговиот Центар за православни христијански студии. Сергеј Чапнин, директор за комуникации на центарот и автор на извештајот, рече дека московската црква, исто така, извршила притисок зад сцената врз американските православни цркви.

Ларин рече дека нејзиното отстранување го покажува досегот на Москва.

„Ова не е во Русија“, рече Ларин за ROCOR. „Тие немаат никаква обврска пред ниту еден државен орган и наводно се во слободниот свет. Но, ова е првиот случај што го имаме за вистинско црковно казнување на американски граѓанин.“

Повеќе контроверзии во американското православие

ROCOR не е единствената американска гранка на православието погодена од последиците од руската инвазија. Истото важи и за Православната црква во Америка, самоуправна јурисдикција која исто така ги влече своите корени во Русија.

Архиепископот на Алјаска Алексеј од OCA размени топли поздрави и подароци со Путин во Анкориџ по самитот на Путин со американскиот претседател Доналд Трамп во август.

Украинско-американските православни епископи го осудија ова како „предавство на христијанското сведоштво“. Алексеј се извини што предизвикал болка на некого, но не и за самата средба. Неговиот претпоставен рече дека состанокот не го одразува ставот на OCA.

Путин е обвинет за воени злосторства од страна на Меѓународниот кривичен суд.

Свештеникот Кирил Ховорун, роден во Украина и критичар на руската инвазија, рече дека контроверзноста околу Алјаска и соборувањето на Ларин имаат заеднички нишки.

„Тоа јасно укажува дека Руската црква се обидува да ги зајакне своите врски со црквите кои или биле поврзани со Москва или продолжуваат да бидат поврзани со Москва“, рече Ховорун, професор на Универзитетскиот колеџ во Стокхолм.

Самиот Ховорун беше расчинет од Кирил во 2024 година и сега е свештеник под Вселенскиот патријарх од Константинопол.

Ховорун се восхитува на ставот на Ларин.

„Верувам дека ROCOR штотуку се ослободи од единствениот пророчки глас што го имаше“, рече тој.

Ќерка на свештеник и YouTube личност

Ларин го пронашла тој глас растејќи во Нјак, Њујорк, каде што нејзиниот татко бил свештеник на ROCOR, а нејзиното семејство изложило портрет од последниот цар во домот. Таа одела во државно училиште, но дома зборувала руски.

„Се држевме до нашиот балон“, рече таа. „Навистина бевме охрабрени од нашите родители само да имаме пријателства и да одиме во летен камп со руски православни пријатели.“

Како тинејџерка за време на затоплувањето на Студената војна во 1980-тите, таа испраќала книги и писма до верниците во Русија и ја направила првата од многуте посети таму, охрабрувајќи го оживувањето на православието.

Таа се откажала од целосна стипендија на престижен американски колеџ за да стане калуѓерка, рече таа. Ларин живеела во манастир во Франција сè додека нејзиниот епископ не ја назначил да студира православна теологија во Германија, каде што докторирала.

Ларин се преселила во Австрија, каде што била професорка по литургиски студии на Католичкиот теолошки факултет на Универзитетот во Виена. Таа, исто така, служела во комисии на Руската православна црква.

Сега се фокусира на својата медиумска служба, наречена „Кафе со сестра Васа“. Нејзиниот YouTube канал, со околу 24.000 претплатници, претежно прикажува кратки едукативни видеа за православието, збогатени со лесен хумор.

Таа претходно имала тензии со епископите на ROCOR. Во 2017 година, синодот се изјаснил против советувањето на Ларин кон една конкретна мајка, да биде релативно толерантна кон тоа што нејзиниот син се изјаснил како геј. Но, епископите не го оспорија нејзиниот статус на калуѓерка.

Почнувајќи од 2022 година, видеата на Ларин добија посериозен тон бидејќи таа ги осуди црковните водачи кои ја благословија руската инвазија на Украина или молчеа.

Таа рече дека реакцијата започнала кон крајот на минатата година, кога била ставена под нов надзорник, епископот Лук Муријанка, со седиште во северниот дел на Њујорк.

Тој испратил е-пошта во јануари, велејќи ѝ дека „е духовно штетно за тебе да живееш во светот и да бидеш зафатена со твоите сегашни општествени активности“, според преписката што ја споделила јавно. Тој ѝ рекол да престане со видео работата и другите „социјални мрежи“ и да се приклучи на манастир – што би го замолчило нејзиниот јавен глас.

Како одговор, Ларин праша како може да ја процени нејзината духовна состојба кога не зборувале.

Епископот ја повторил наредбата да се приклучи на манастир. Откако таа не го сторила тоа, Синодот на епископите ја потврдил одлуката на епископот да ја отстрани од монашкиот статус.

Постапката на епископите „не е прашање на повреда на моите чувства“, рече таа. „Тие немаат моќ да го редефинираат доброто и злото и да го нарекуваат црното бело и белото црно“.

/apnews.com