Најпознатиот христијански свештеник во Централна Азија, кој ја осуди инвазијата на Украина од страна на Русија, е поранешниот казахстански јеромонах на Руската православна црква (РПЦ), Јаков Воронцов. На почетокот на инвазијата, тој јавно зборуваше за потребата Казахстан да се повлече од Организацијата на договорот за колективна безбедност предводена од Русија за да „се оддели на секој можен начин од агресорот“. Овој воен блок е наследник на советскиот Варшавски пакт и еден од надворешнополитичките проекти на Кремљ кој ги обединуваше неколку постсоветски земји, вклучувајќи го и Казахстан.
Околу 17 проценти од населението на Казахстан се православни христијани, според последниот попис од 2021 година. Тие се управувани од Казахстанскиот митрополитски округ, кој е под контрола на РПЦ, која одигра значајна улога во оправдувањето на инвазијата и поддржувањето на воените напори на Кремљ.
Како одговор на неговата јавна критика кон РПЦ, Воронцов постепено беше „елиминиран“ од црквата од неговите колеги, кои го обвинија за „предавство на Русите“. По отпуштањето, тој објави скен од Декретот на гувернерот на Астанската и Алматинската епархија на РПЦ на својата Фејсбук страница. Овој документ му забрануваше да служи во свештенството „без право на носење на градниот крст, свештеничка облека и без право на давање благослов“. Оттогаш, тој се обидува да создаде прва православна црква во Казахстан која е независна од РПЦ, или да отвори претставништво на Константинополската Патријаршија.
И покрај фактот дека претседателот на Казахстан изјавува почитување на територијалниот интегритет на Украина, Казахстан е критикуван за честите случаи на „сив увоз“ на санкционирани стоки во Русија. Затоа, не може да се исклучи желбата на властите да продолжат да бидат лојални на „главниот стратешки партнер и сојузник“ на земјата, Русија. Ова може да ги објасни и тешкотиите со кои се соочува Воронцов во процесот на отворање на нова црква.
Global Voices спроведе писмено интервју со Воронцов за неговите главни поплаки против РПЦ, потребата за немосковска автокефална (независна) црква за православните христијани во Казахстан и борбите со кои се соочува во неговите обиди да ја воспостави.
Рамил Нијазов-Адилџан (РНА): Кои се вашите главни поплаки против Руската православна црква?
Јаков Воронцов (ЈВ): Како христијанин кој продолжува да биде свештеник, но е поранешен клирик на РПЦ, ги имам следниве поплаки за религиозната организација на Московската патријаршија. Тие не се насочени кон организацијата како целина, туку кон нејзиното раководство и кон медиумски активни членови.
- Го предадоа Христос, го изопачија Евангелието и ја первертираа православната вера;
- Лицемерно лажат дека „црквата е надвор од политиката“, додека активно ја поддржуваат неправедната, сурова и неиспровоцирана агресија на руската држава против Украина и ги промовираат наративите на руската политичка пропаганда, вклучувајќи и надвор од Русија. РПЦ, заедно со руската телевизија, стана мегафон за пропаганда;
- Црквата ја претворија во тоталитарна организација со феудална структура.
Има уште поплаки, но овие се најзначајните.
РНА: Сега барате благослов од Патријархот на Константинопол да отворите огранок на друга православна црква во Казахстан. Колку е почитувана слободата на верска активност во Казахстан?
ЈВ: За жал, невозможно е да се добијат совети од Патријархот на Константинопол за тоа како правилно да се постапува во сегашната ситуација и да се добие негов благослов преку пошта. Сè уште немам ресурси за патување до Истанбул. Неколку мои верници и јас испративме писмо до претседателот на Казахстан, Касим-Жомарт Токаев, со барање да ја поддржи нашата иницијатива и да се обрати до Патријархот Вартоломеј.
Добиен е одговор од Комитетот за верски прашања дека државата нема да учествува во нашето барање. Нè уверија дека секој граѓанин има право да иницира создавање на верска заедница ако има доволно поддржувачи. Ни беше кажано да подготвиме конститутивни документи и да одржиме Конститутивно собрание, согласно Законот за верски активности и верски здруженија.
Потоа, некои истомисленици ми кажаа дека властите разговарале со нив по телефон, а други биле поканети на разговор во акиматот, регионалната владина канцеларија. За време на тие разговори, беа убедени да одбијат да учествуваат во регистрацијата на нашата верска заедница и им беше кажано дека јас следам „неприлични цели“. Покрај тоа, се појавија и други пречки од страна на државните агенции за кои сè уште не можам да зборувам.
РНА: На кој стадиум сте во отворањето на автокефалната православна црква?
ЈВ: Црквата не може да се создаде по иницијатива на една личност, бидејќи Црквата е семејство, заедница. Затоа, иако јавно ја изразив својата желба да создадам православна верска заедница во Казахстан, независна од Москва и слободна од руската политика, не се осмелив да преземам никакви активности во оваа насока самостојно.
Православните христијани кои ја изгубија довербата во хиерархијата на РПЦ почнаа да ми се обраќаат со барања за извршување на богослужби и светотаинства. Поради повеќе причини кои не зависат од мене, јас како свештеник не можам да ги задоволам нивните верски потреби. Почнавме да се молиме и да размислуваме што треба да направиме.
Заеднички одлучивме да поднесеме документи за регистрација на верска заедница. Ако одговорот е позитивен, да одиме во Истанбул и да го прашаме Патријархот на Константинопол да ни даде совети на кој од епископите можеме да се обратиме или да ме благослови да служам или да ни испрати свештеник, бидејќи мојот канонски статус е нејасен. Донесувајќи ја оваа одлука, почнавме да го пишуваме Уставот. Тоа траеше два месеци. Сега сите документи се готови, освен еден.
РНА: Со какви предизвици се соочивте во процесот на започнување на новата црква?
ЈВ: Меѓу другото, мора да поднесеме за регистрација список на граѓани кои иницираат верска заедница. Ова мора да биде список од најмалку 50 граѓани на Казахстан кои се наши истоверци, живеат во регионот каде што се поднесуваат документите, што е градот Алмати, и се регистрирани во ова место.
Ова барање на законот значително ја отежнува регистрацијата. Заедницата на Исус Христос со неговите 12 апостоли не би била призната како верска заедница во Казахстан. Значителен дел од нашите истоверци кои ја поддржуваат оваа иницијатива се граѓани на други држави кои живеат во Казахстан — Украина и Русија. Ние не можеме да ги вклучиме во овој список, и сè уште не собравме 50 жители од Алмати.
Тешкотијата е што според законот во Казахстан, проповедта и мисионерската активност без регистрација се забранети. Многу е тешко да се соберат 50 истоверци без да се води мисионерска проповед. Исто така, мораме да го земеме предвид фактот дека истомислениците суптилно се заплашуваат и се обрнуваат против мене. До сега, ниту јас, ниту истомислениците не се осмеливме отворено да се обратиме преку социјалните мрежи со повик до нашите истоверци да се обединат.
Прво, не знаеме дали тоа би било нелегално. Второ, ние сме православни и сме навикнати на покорност. Подигање иницијатива во РПЦ не се поздравува и дури се смета за грев. Ние сме навикнати да чекаме упатства и наредби од епископот. Некои од нас ја изгубија довербата во хиерархијата на РПЦ, а некои, како мене, целосно ги прекинаа врските со неа, но не можевме да ги надминеме стереотипите формирани од оваа верска организација, имено инерцијата и недостатокот на иницијатива.
/globalvoices.org
