Археолозите идентификуваа монументална одбранбена структура во Ерусалим за која се верува дека е библискиот ров спомнат во Книгите на Царевите и на Самоил – и за првпат, јавноста може да го види ова откритие одблиску. Наодите беа објавени од Израелската управа за антиквитети (IAA). Датирајќи од пред речиси 3.000 години, оваа утврдувачка структура во форма на ров ги потврдува долго дискутираните библиски сведоштва за топографијата на Ерусалим и за неговиот некогаш поделен антички град.
Монументална преграда врежана во камен
Ровот, изрежан директно во карпестата основа, се протега речиси 30 метри во ширина и е длабок околу 9 метри, со стрмни карпести ѕидови од двете страни. Според тимот на археолози, ровот бил намерно изграден така што било невозможно да се премине без целосно изложување на напаѓачот – што го прави не само воена одбрана, туку и силен симбол на власт.
Новото откриено парче го потврдува тврдењето кое се дебатира повеќе од еден век: дека библиските Опел и Мило – две утврдени зони спомнати во Писмото – биле разделени со импресивна одбранбена преграда. Како што изјавуваат истражувачите од Израелската управа за антиквитети:
„Ова е драматично откритие што отвора нова дискусија за термините во библиската литература што се однесуваат на топографијата на Ерусалим, како што се Опел и Мило.“
Опел, лоциран јужно, бил главно станбена област, додека Мило – утврден и издигнат – бил дом на ерусалимската власт и на храмовиот комплекс. Ровот служел како граница помеѓу двете зони.
Врски со библиските цареви и Првиот Храм
Археолошкиот тим го датира овој ров во периодот на Железното доба, односно во IX век пред нашата ера – време кое се совпаѓа со владеењето на библиски цареви како Јосија, кога Ерусалим бил политички и духовен центар.
Како што објаснува раководителот на ископувањата, д-р Ифтах Шалев:
„Не е познато точно кога првично бил изработен ровот, но доказите укажуваат дека се користел во вековите кога Ерусалим бил главен град на Царството Јудеја, пред речиси 3.000 години, почнувајќи од времето на цар Јосија.“
„Уверени сме дека [ровот] бил во употреба во времето на Првиот Храм и Царството Јудеја [во IX век пр.н.е.],“ додаде тој.
Овие изјави директно го поврзуваат археолошкиот локалитет со библиската хронологија. Еден клучен стих од Првата книга Царства 11:27 гласи:
„ Соломон го градеше Мило, ги поправаше урнатините во градот на татко си Давид.“
Новата откриена структура му дава тежина на овој и слични библиски пасуси, покажувајќи дека тие не се само алегориски или теолошки поими, туку се засновани врз вистински физички и топографски реалности.
Исправка на претходните археолошки претпоставки
Првото делумно откривање на овој ров датира уште од 1960-тите години, кога славниот британски археолог Кетлин Кенион наишла на дел од него источно од денешниот паркинг Гивати. Во тоа време, таа заклучила дека станува збор за дел од природна долина. Но, современите анализи го докажуваат спротивното: ровот продолжува кон запад и јасно покажува знаци на човечка инженерска интервенција.
Оваа нова интерпретација ја истакнува вредноста на модерната технологија и на повторното истражување, кои постојано го менуваат нашето разбирање за древниот Ерусалим. Големината, дизајнот и положбата на ровот недвосмислено укажуваат дека се работи за намерно изградена одбранбена структура, а не за природна формација.
Локација што буди стравопочит и размислување
За оние што го посетуваат ископот во Градот Давидов, визуелниот впечаток е непосреден. Масивни камени ѕидови, изрезбани со зачудувачка прецизност, се издигнуваат над дното на ровот – простор што некогаш го чувал светото и политичко срце на древен Ерусалим.
Ели Ескусидо, директор на Израелската управа за антиквитети, го опиша доживувањето вака:
„Повторно се откриваат наоѓалишта што фрлаат нова и живописна светлина врз библиската литература.“
„Кога ќе застанеш на дното на овој гигантски ископ, опкружен со огромни, вешто издлабени ѕидови, невозможно е да не те исполни восхит и почит кон тие древни луѓе кои, пред околу 3.800 години, буквално ги преместувале планините и ридовите.“
Покрај својата функција како тврдина, ровот претставува сведоштво за инженерскиот гениј на раните жители на Ерусалим и за длабоката врска меѓу Светото Писмо, урбанистичкото планирање и културниот идентитет.
/indiandefencereview.com
