Православната црква денеска го чествува празникот Петковден. Тоа е светителски празник којшто се празнува секогаш на истиот датум, а денот од седмицата секоја година се менува. Празникот е секогаш на 27 октомври или 14 октомври, по стар стил.
ПРАЗНИК НА СВЕТА ЖЕНА – ЖЕНА СВЕТИТЕЛКА
Петковден е празник на жена свет човек, а не маж – жена светителка – света жена. Тоа е високото достоинство на жената во христијанството. Тоа е издигнување на жената до светост во Црквата. Тоа е најголемото признание на жената и на земјава и на небото. Ова е доказ дека во христијанството женате е со исто достоинство, чест и слава, како и мажот, па и таа може да биде света, а не само мажот. Затоа има и жени светителки, а не само мажи и празници на свети жени, како и на мажите. Најсветата личност меѓу луѓето е Богородица – онаа која Го роди Бога и е наречена: Пресвета, Пречиста, Преблагословена и славна Мајка Божја – Мајка на нашиот Господ Исус Христос, Спасителот на светот.
По Богородица, жената во светот постанува еднаква по достоинство со мажот. Христијанството и дава слобода, еднаквост, чест и слава, а Црквата и светост, прогласувајќи жени светителки и празнувајќи празници во нивна чест. Впрочем, сè е направено како што е запишано во Библијата: и според Божјиот кажан збор и според покажаниот пример. Зборот вели: „Нема веќе ни машки пол ни женски, зашто сите сме едно во Христа Исуса“ (Гал. 3,28), а примерот на Господа Исуса Христа и на апостолите покажува дека, освен апостолите, со Господа оделе и жени како Негови ученици. Потоа, така правеле и апостолите. Кај нас, во Македонија, прва го примила христијанството жена – Лидија, а не маж. Таа во Македонија постанала и првата христијанка во Европа, крстена од апостол Павле, но и првата светителка. Ние имаме прво христијанка, а не христијанин и прво светителка, а не светител. Македонија е прва и во издигнувањето на достоинството на жената во христијанството во Европа.
СВЕТА ПЕТКА – ПРЕПОДОБНА ПАРАСКЕВА Е ОСОБЕНО ПОЧИТУВАНА ВО МАКЕДОНИЈА
Ние имаме особена почит кон светите жени и нивните празници. Тоа е нашиот благослов од Бога, уште од почетокот на Црквата во Македонија, која најпрво се формира во домот на Лидија. Првата црква беше нејзиниот дом. Таму започна сè од христијанското живееење, богослужење и празнување. Таму се собираа христијаните за празниците в црква.
Се разбира, во првите векови, христијаните не ги празнувале сите овие празници, односно, и воопшто не празнувале празници на светителите, туку ги празнувале само празниците и спомените со кои ги одбележувале значајните денови и настани од Господа Исуса Христа. Потоа, започнуваат и празниците на светителите и светителките.
Света Петка не е од тие први времиња, туку од 10-11. век и цели 10 века има силно развиен култ и слава кај нас и кај сите народи на Балканот, бидејќи таа е нашинка, од овие простори и нејзините мошти се пренесувани низ Бугарија, Србија и Романија. Народот се зближил со неа, а таа е небесна закрилничка на овие народи и брза помошничка на болните, немоќните и оние кои бараат помош од неа со искрена и чистосрдечна молитва.
Петковден е и првиот поголем празник и слава на светителка во празничниот циклус, а со него започнуваат и зимските слави и празнувања. Се сменува сезоната, а годинава, на Петковден се сменува дури и часот за зимското сметање на времето, што го потврдува црковното правило за почеток на новото зимско време.
Пишува: Проф. д-р Ратомир Грозданоски/ за МИА
