„Сериозен предизвик, кој сам по себе носи многу ризици“, ќе рече една монахиња од МПЦ-ОА, за нејзиното учество во работната група со идејата за конструктивен дијалог во општеството меѓу невладиниот сектор и Црквата, за се популарниот термин „родова еднаквост“.
Прво што на многумина ќе им биде чудно е воопшто што има да бара претставник на црквата на еден ваков настан, особено знаејќи ги скриените мотиви на застапниците на „родовата идеологија“ дека тие се многу пошироки и поскриени од еден општ дијалог за рамноправност меѓу мажите и жените.
Второ, како воопшто може една жена, која одлучила својот живот да го продолжи под едни строги правила на сопствената религија, за која токму тие исти протагонисти на родовата идеологија, навредливо ќе речат дека нема право ниту на сопствено мислење, бидејќи мантијата што ја ставила на себе ја ограничила во општествениот светоглед, ја претворила во една конзервативна личност, која ништо не разбира од она што е современ свет, она што е возвишение на слободата, или пак личното право на избор и пркос на се она што во себе го чувствуваме како емотивна револуција на духот.
Навистина … што бара таму една личност, која животот го предодредила на послушание на оној кој ја овенчал со истата таа црна, мрачна и тажна мантија?
И секој што од страна би гледал, а особено ако е дел од општествата како македонското, реално би бил во прашалници за тоа што може една таква личност да каже за оваа веќе високо социолошко-филозофска дебата, кога нејзина задача е нешто сосема друго … Да молчи, да слуша, да се моли, да извршува наредби на оној што е помудар од нејзе, а тоа секако е владиката, или владиците …
И да, учеството на Сестра Ефимија во таква работна група, не само што е сериозен предизвик, и не само што ризиците се многу поголеми од големи, туку тоа е еден револуционерен дострел на сопствениот ум и сигурноста изградена во себе да се биде помеѓу реалноста на животот и комодитетот на манастирската тишина. Тоа во современата политичка теологија се нарекува понесена одговорност за современата мисија на црквата, затоа што денес црквата е многу повеќе од институција за венчавки и погреби. Црквата денес е потпората на изгубениот дух. А мисијата на луѓето во оние мрачни, црни мантии е да бидат таму каде духот го нема, да бидат трагачи по начините како да се врати сечиј дух на сечија личност. Бидејќи ниту една личност не е личност без сопствениот дух, туку празен биолошки бит.
Пред една година таа приказна храбро и со исклучително позитивен наратив ја почна епископот Јаков. Неговата заслуга во отворањето на тој дијалог е историска, бидејќи тоа беше еден нов, современ, исклучително аргументоран и вредонсен црковен дискурс на оваа тема, наспроти дотогаш познатите ставови на поединечни црковни достојници. Отец Јаков внесе вистинска свежина во разглобувањето на идеолошките сегменти од овој се позасилен процес и она што е важно дебатата ја направи јавна. Без разлика како на тоа гледаа одредени агресивни претставници на невладиниот сектор, ефектите допреа до суштината.
Македонската православна црква треба да се гордее што успеала низ своите манстириски одаи да изгради вакви личности, кои можат да бидат совеста на современата црковна улога, без разлика што од спротивната страна, и по се ова ќе останат луѓе за кои егото ќе биде највозвишениот дострел на себеспознанието и во овие и слични учества во тој дијалог секогаш ќе го бараат и најмалото незадоволство за да удирата по црквата, посочувајќи ја со прст за сопствената нереазлизираност.
Но, зошто ова е важно?
Во овој дијалог што сега се создава, никогаш нема да се најде заедничко решение. Причината е едноставна. Црквата има свое учење и од него не отстапува, не дека таа е застарена институција, туку напротив дека нејзиното учење е темелено на филозофијата на природните еволутивни процеси, колку тоа и да некому му претставуваа нејаснотија.
Од друга страна заедничко решение е неможно и поради тоа што филозофијата на современата „родова идеологија“ се заснова на личното право да се биде одлучувач за себе и со себе. И тука компромис нема. И не треба ниту да има, бидејќи целта на таквите дијалози не е компромисот.
И ако е тоа така, тогаш зошто воопшто е потребен дијалог?
Дијалогот во суштина е разговор, а разговорот е зборување и слушање. Ниеден дијалог нецели кон заедничко решение, туку постои за да структуира разбирање. А разбирањето е соочување со фактите на непознатото и нивно восприемање, што не мора да значи и прифаќање. Значи целта на еден ваков дијалог е да се избегнат конфликти во општествата, затоа што во ниту едно демократско современо општество аргументот на силата не е решение. Ниту пак мисијата на црквата во такви општества е дека со сатанизација ќе се искорени некаков процес кој постои. Јавниот судир на идеолошки погледи, користењето на ниски удари едни врз други е отворен простор за конфликт.
Предпочетната фаза на овој дијалог е слична на ваквата конфликтна слика, нешто на лик на тоа дека правата на маргинализираните групи, како што ги нарекуваат се неостварливи заради тоа што така бара црквата. И гневот е насочен кон нејзе. Од друга страна перцепцијата на Црквата е дека на овие „изгубени души“ им нема спас. И затоа отпорот треба да се манифестира со презир. И токму тука е предизвикот, затоа што ниту едното, ниту другото не се точни констатации.
Во едни вакви ситуации црквата е онаа која треба да го иницира таквиот дијалог. А, учеството на црквата во овој дијалог е важно меѓу другото токму од аспект на својата мисија. Остварувањето на општествените права на овие задници не зависат од Црквата, туку од општествените околности на државите. Класичен пример за тоа е еве Грција, каде Црквата има многу поголема општествена улога, речиси на ниво на државна религија, и која не успеа да го спречи овој процес. Но, важното за Црквата во овој процес е да успее да го тргне гневот од себе, што овие заедници го фрлаат непотребно врз нејзе. Црквата има обврска да зборува и да ја сведочи својата вистина и низ тој дијалог да им објасни на сите од тој општествен круг дека таа нив не ги мрази, не ги суди, не ги казнува. Црквата може не може да ги оправда и поддржи, но може да им објасни дека поради тоа тие не треба да ја мразат црквата. Истовремено црквата не смее да се откаже од никој, особено не од луѓе кои и потајно се блиску до нејзе. Има многу луѓе кои се дел од овие општествени заедници кои во себе се верници, но голем дел од нив го избегнуваат клирот плашејќи се од осудата на која можат да налетаат.
Дали од ваков дијалог ќе има ефект? Можеби да, можеби не. Но, без разговор, се е однапред осудено на пропаст.
Ова не е приказна во која е потребно докажување кој е поголем и поисправен христијанин, затоа што никој ниту знае, а ниту може да креира што животот ќе му донесе. Затоа секоја сериозна црква мора да има исклучителна одговорност, а во случајот огромно поле за дејствување.
Никој на светот не може да биде во улога на поголем Господ од Бог. И Понтиј Пилат ја немаше таа храброст, па одговорноста ја фрли на народот. А народот никогаш не одлучува сам, бидејќи секогаш меѓу него има хушкачи.
Пишува: Марјан Николовски
