Митрополит Тимотеј, на педесетгодишен јубилеј на Дебарско – кичевска епархија, 17. 09. 2017 година, Манастир „Св. вмч. Георгиј” – Кнежино, Кичево
Во името на Отецот и Синот и Св. Дух.
Ми претставува чест и задоволство, како архиереј на Македонската православна црква – Охридска архиепископија, што можам да ве поздравам и да ви посакам добредојде во овој старо – нов манастир. Да ви посакам добредојде на овој Педесетгодишен јубилеј од автокефалниот живот на нашата црква, како и од возобновувањето на Дебарско – кичевската епархија.
На самиот почеток искажувам најголема благодарност на Господа Христа што ми даде здравје и сила да можам да работам на нивата Господова, за афирмација на МПЦ – ОА, и за доброто на нашиот благочестив православен македонски народ.
Манастирите се духовни светилишта на нашиот народ през целокупната наша историја. Во радосните денови го собирале народот на оро и песна, а во тажните и поробителни периоди, камбаните од нашите манастири ги огласувале почетоците на буни и востанија. Овој манастир ја имал истата судбина како и многу други наши манастири, кои биле разурнати и запалени. Но, благодарение на народната свест, дека на ова место некогаш постоел манастир, 1970 – та година, од блажено упокоениот Митрополит Методиј, беше подигнат еден мал параклис, врз самата црква. Со започнувањето на археолошките ископини, пред десетина години, тој параклис беше срушен, и затоа се изгради нова црква и потребните конаци, коишто го красат денешниот манастирски комплекс.
Овој повод ме обврзува да кажам неколку податоци за животот и делувањето на нашата црква на овие простори.
Дебарско – кичевската епархија е формирана на Третиот црковно народен собор во 1967 година во Охрид, најпрво под името Величка, а идната година е преименувана во Дебарско – кичевска, со седиште во Охрид. Епархијата го зафаќа југозападниот дел од Р. Македонија, или, поточно 3565 км², односно, 35 651 000 м². Во неа има пет градови, и тоа: Охрид, Струга, Кичево, Дебар и Македонски Брод. Во Епархијата има 262 села, од кои, 179 се со христијанско население, 20 села се со мешано население и 63 села се со муслиманско население. Во Епархијата живеат 228 000 жители. Од нив, по национална припадност, 110 229 се Македонци и исламизирани Македонци. 82 855 се Албанци. 24 095 се Турци, а во петте градови живеат и египјани и роми. По верска основа, околу 90 000 се православни христијани, 20 000 исламизирани Македонци, а останатиот број се муслимани и незначителен број други христијански деноминации.
Со Епархијата управувале двајца покојни митрополити, Митрополитот Методиј Попоски и Митрополитот Ангелариј Крстески, кој подоцна ќе биде избран за Архиепископ. А сега, со Епархијата управува мојата скромност. Во овие изминати педесет години, во Епархијата свештенослужеле шеесет и три клирици.
Кога е формирана Епархијата, од монаштво имало само три монахињи, и тоа, две во „Св. Богородица Пречиста” – Кичево, игуманија Салафаила и монахиња Нина, и игуманијата Евдокија во „Си Свети” – с. Лешани. През овие години имало уште три монахињи кои се упокоени, и тоа игуманија Ирина во „Св. Петка” – с. Велгошти, игуманија Агнија во „Св. Богородица Пречиста” – Кичево и монахиња Доротеја од Кнежинскиот манастир и монахот Матеј.
Во моментов Епархијата има монашки живот во седум манастири, од кои четири се машки и три женски. Со најголем број монаштво е Бигорскиот манастир, а со женско монаштво „Св. вмч. Георгиј” – с. Рајчица, Дебар. Покрај Бигорскиот манастир, машки манастири се „Св. Наум Охридски”, „Си Свети” – с. Лешани, и „Св. Богородица” – с. Манастирец, Македонски Брод. Додека, пак, женски се: „Пресвета Богородица Пречиста” во Кичево и „Св. вмч. Ѓорѓи” во с. Кнежино, Кичево.
Моментално монаштво во Епархијата (Од кои двајца архимандрити, шест еромонаси, тројца ероѓакони, петнаесет монаси, единаесет монахињи, четири искушеници и десет искушенички, или вкупно педесет и еден коишто го одбрале монашкиот повик).
Активни клирици во Дебарско – кичевската епархија се триесет и седум од кои триесет и тројца свештеници и четворица ѓакони.
За овие педесет години, Архиереите имаат ракоположено сто и два свештенослужители. Некои служеле во оваа Епархија, а некои и во други епархии.
Во овој период изградени се и осветени повеќе цркви и манастири. Изграден е нов конак во манастирот „Св. Еразмо Охридски”, конаци во манастирот „Си Свети” – с. Лешани и во манастирот „Св. Петка” – с. Велгошти, целосно обновени конаци во манастирите „Св. Наум Охридски”, „Св. Богородица Захумска”, „Св. Стефан”, „Св. Богородица Пречиста” – Кичево, „Св. вмч. Георгиј” – с. Кнежино, „Св. вмч. Георгиј” – с. Рајчица, „Св. Јован Бигорски” и „Св. Богородица” – с. Манастирец. Покрај возобновување на стари конаци и градба на нови при манастирите, треба да споменеме дека во сите градски цркви, изградени се административни простории со големи трпезарии, каде што се задоволуваат верските потреби од повеќе аспекти. Овие трпезарии се користат за правење задуши, но, исто така, за одржување на верска поука, како на млади така и на повозрасни луѓе. Покрај градските цркви, скоро при сите централни цркви на селските парохии, исто така, изградени се нови простории за задоволување на потребите на верниците при истите.
Дебарско – кичевската епархија располага со два епархиски станови, еден во Струга и еден во Скопје, со четири апартмани во Охрид, и со три дуќани во Охрид. Покрај споменатите објекти, Епархијата располага со објект во дворот на црквата „Св. Богородица Каменско”, каде што беше сместена администрацијата на Епархијата, а истата беше изградена во 1983 година. Исто така, моментално, Епархијата функционира во реновиран објект, познат во Охрид како Старо училиште „Св. Климент”, којшто беше вратен со денационализација. Во 1990 година, Епархијата ја реновира целосно и епархиската резиденција со доградба и капела посветена на „Покров на Пресвета Богородица”. Моментално за истиот објект се води судски спор со наследниците, коишто ја добија со денационализација.
Изминатиот период изградени се околу 120 нови цркви и параклиси, a oсветени и преoсветени се 145. Исто така, изградени се и три нови манастири. Едниот е овој, каде што ја правиме прославата, вториот е „Св. Козма и Дамјан” во с. Опеница, Охрид, а третиот е „Св. Троица” – с. Велестово, Охрид.
Покрај со градежен ангажман, Епархијата се занимава и со издавачка дејност. Издавачката куќа на нашата Епархија е „Канео”, каде што се издадени над 150 книги, а годишен алманах излегува веќе дваесет и седум години, односно од 1990 година под името „Светиклиментово слово”.
По овој повод, им искажувам топла благодарност на членовите на Црковно-народниот собор, коишто ја формирале оваа епархија, како и на моите претходници архиереи, членовите на епархиските управни одбори, свештенството и монаштвото, коишто се труделе во едни многу потешки временски периоди, но го граделе и унапредувале црковниот живот на овие простори.
При оваа прилика, чувствувам потреба да им искажам искрена благодарност на сите мои соработници во изминатиот период, од секретари, архиерејски намесници, парохиско свештенство, членови на Епархиските управни одбори, како и на преподобното монаштво. Им благодарам бидејќи сецело се вложија и придонесоа со нивни труд, сугестии, идеи, овие завидни резултати, Дебарско – кичевската епархија да може да ги реализира.
Искажуваме искрена благодарност и на сите вас браќа архиереи, свештенослужители и христољубив народ, коишто денес дојдовте заедно да го прославиме овој полувековен јубилеј. За многу години!
