Во името на Отецот, и Синот, и Светиот Дух!
Мили мои, големо е делото на проповедниците и учителите на словото Божјо и уште поголем е заветот со којшто нѐ задолжиле, како нивни духовни рожби, да го продолжиме тоа свето дело. Затоа Апостолот Павле за учителите на Божественото слово пишува: Помнете ги вашите наставници, што ви го проповедаа словото Божјо и … подражавајте ја верата нивна (Евр. 13,7).
Денес го славиме споменот на двајца величествени наставници на верата Божја среде словенските и многу други народи, празникот на двајца богопросветлени проповедници, Светите рамноапостолни Кирил и Методиј, коишто, имајќи го вдахновението на Духот Свети, успеале половина Европа и делови од Азија да ги приведат кон светлината Христова, кон животворното Словото Божјо. Задачата на овие двајца духовни мажи била невозможна, нивниот подвиг – неверојатен! Потребно било сосема да се вложат себеси, како жртва жива, во темелите на новата Црква, а тоа подразбирало што друго ако не доброволно распетие. Да се гради Црква значи непрестајно да се пролева духовна крв. Самиот наш Спасител Господ Исус Христос на тој начин ја основал Црквата Своја – распнувајќи се на Крстот и постанувајќи темел на верата. И сите оние што Го последувале низ вековите до денес, пролевале маченичка и духовна крв, почнувајќи од светите Апостоли, коишто доброволно пострадале за вистинското откровение Божјо. Пострадале апостолите, пострадале мачениците, пострадале преподобните, но не загинале. Напротив, придобиле живот вечен, бидејќи Го проповедале вечно живиот и воскреснатиот Христос.
И овие двајца Рамноапостоли биле испратени во мачеништво, како овци меѓу волци (Матеј 10,16), кај нецивилизирани народи, агресивни и диви, со страшни гревовни навики. Народи предадени на ужасни беззаконија, укотвени во падот Адамов. Еднаш направениот грев, почне ли да се повторува, тој се претвора во една ропска навика која целосно го оковува човекот, така што станува невозможно за него да се ослободи, освен преку голем подвиг, молитва и покајание, преку кои се привлекува избавителната благодат Божја. Никогаш не заборавајте какво страшно нешто е гревот што преминал во навика! Доколку се случи да паднете во некаков грев, веднаш потрудете се со покајание да се исправите. Св. Јован Златоуст вели: „Не е страшно за човек да падне во грев, тоа е човечки, но страшно е човек да остане во гревот – тоа е веќе нешто демонско“. Имајќи го на ум ова, да се трудиме да го одбегнуваме гревот и постојано да го победуваме, бидејќи страстите непрестајно дејствуваат во нас и гревот е нешто против кое до крајот на животот ќе треба да се бориме. Без таа борба, без христијанскиот подвиг, би заприлегале на паганските народи што не Го познавале Христа, Кој е Светлина, Пат, Живот и Вистина. Нивните стихијни религии и верување сами по себе произведувале многу негативни особини и мрачни навики, коишто длабоко вкоренети во душите на луѓето, во нивниот секојдневниот живот, неодоливо ги влечеле само надолу, не давајќи им да го кренат својот внатрешен поглед кон небото, кон возвишеното. Колку тешко им било на Апостолите да ги ослободат од ропските гревовни навики Римјаните и Грците, кои иако биле пагани, сепак биле цивилизирани народи, имале свое писмо, наука, философија. Замислете сега, пак, како им било на двајцата Браќа од Солун и на нивните тогаш малубројни ученици, кои требало да го проповедаат словото Божјо на народ пагански, нецивилизиран, без слово и без писмо! Од нив се барало нешто невозможно, нешто за кое вообичаено би било потребно многу долго време: да создадат најпрвин едно словенско писмо за да можат овие народи на нивниот сопствен јазик да ја спознаат науката за Вистината и во продолжение, да ги остават своите погубни гревовни навики. Затоа Св. Константин Философ, предаден на силна молитва и просветлен од Бога, проникнал длабоко во словенскиот јазик, во сржта на народниот дух и направил дело не човечко, ами Божествено: им создал писмо на нашите прародители, упатувајќи ги со тоа писмо во спасителната наука Христова. И првото нешто што го превел, заедно со својот брат Методиј, било Евангелието според Јован Богослов и следствено, првите зборови напишани на словенски јазик, со новото словенско писмо глаголицата, биле: Во почетокот беше Словото и Словото беше во Бога и Бог беше Словото (Јован 1,1). Сакале овие мажи на небесната философија да им покажат на народите дека Христос е Светлината и во Него е почетокот на обновата на човечкиот живот. Подолу, во продолжение од истата глава на ова Евангелие, Боговидецот говори и за Св. Јован Крстител, кој дојде да сведочи за Светлината (Јован 1,8), проповедајќи покајание. Знаел светиот отец наш Кирил што му е потребно на еден народ потонат во гревовната навика. Само покајанието било тоа што можело да постави добар темел кај нив, па токму затоа ја започнал својата мисија со преводот на Евангелието на Св. Јован Богослов.
Навистина, бесмртно и свето е делото што го извршиле Светите Браќа. Служејќи ја оваа Литургија и сеќавајќи се на нив, постојано ми надоаѓаа солзи. Какви великани биле тие! Гиганти на Духот! Никогаш да не го забораваме она што тие го направиле за нас и да се трудиме до крај да го извршуваме она на што нѐ научиле! Не само да го држиме в раце светото Евангелие, туку, читајќи го, да се трудиме и да го исполнуваме. Денес на човештвото му се случува една страшна појава, а тоа е неопаганизмот, враќање кон стариот гревовен начин на живот, според кого да се живее во падот Адамов, во гревот, е нешто вообичаено. Во древните пагански времиња луѓето дури и го обожувале гревот. Биле страшно егоистични, сметајќи го сладострастието и насладите од овој свет за нешто исправно, нормално. Доколку го проучиме малку животот на старите народи, дури и на оние цивилизираните во тоа време, ќе се сретнеме со една ужасна слика. Какви деструктивни и темни верувања, навики и ритуали имале тие народи пред да станат Христијани, пред да се облагородат со Духот Божествен. Но и денес, за жал, христијанските општества се оддалечуваат од светото Евангелие и се враќаат во таков паганизам. Ужаснува тоа што гревовните навики се озаконуваат и полека стануваат „нормален“ начин на живот. Ние Христијаните сме должни со личен пример, со дела на љубовта и на светлината да проповедаме, враќајќи ги при Христа оние што го прегрнале гревовниот живот. Таквите неминовно се оддалечиле од Христа, а со тоа и од вистинската радост. Тие не ја познаваат Црквата како заедница на радоста и на духовното величие. Ние кои сме Црква Божја, треба да ги придобиеме тие луѓе и да ги привлечеме кон Христа, а тоа може да стане единствено преку љубовта. Нека ни бидат пример за ова Светите Кирил и Методиј, кои своевремено воопшто не се згнасиле од луѓето на кои требало да им го проповедаат Евангелието. И никаде нема да прочитаме дека тие, тргнувајќи во мисија, понеле со себе и војска од византискиот цар, за да ги казнуваат луѓето што воделе гревовен живот и со сила да ги превоспитуваат. Не, напротив. Самите тие поднесувале маки и гонења, страдања и затвори, само и само, преку љубовта Христова, да ги придобијат народите и да им го покажат патот кон вечниот живот и убавина. Така и нашиот род станал христијански, се облагородил, се возвишил. Во ова свето дело Солунските Браќа го следеле примерот на Апостолите, па потоа и тие се нарекле рамни на Апостолите. Истиот пат треба да го следиме и ние. Запомнете: никогаш грешникот не се одвикнува од гревот со сила, туку само со љубов! Најпрвин ние да се потрудиме да се одвикнеме од гревовните навики во нас, а потоа ќе можеме со љубов да ги лекуваме и поправаме нашите ближни кои страдаат. И никако да не ги осудуваме, имајќи го секогаш пред нашиот мисловен поглед распнатиот Господ, Кој од Крстот им простил и на тие што Го распнувале. Да си спомнуваме и за настанот со жената грешница, на која, според еврејскиот закон, ѝ претстоело каменување. Тогаш, Оној Кој знае сѐ, без да прозбори ништо, се наведнал и започнал да им ги запишува на земјата гревовите на оние што најмногу ја осудувале и настојувале да биде каменувана. Потоа рекол: Кој од вас е без грев, прв нека фрли камен на неа! (Јован 8,7) И секој, како ќе го видел својот грев напишан на земниот прав, го фрлал каменот и си заминувал посрамен. Останале само преблагиот Христос и жената блудница. Тогаш Он ѝ рекол: „Жено, каде се оние што те обвинуваа? Никој ли не те осуди?“ А таа рече: „Никој, Господи“. Тогаш Исус и рече: „Ни Јас не те осудувам. Оди си и немој повеќе да грешиш“ (Јован 10,11). Ете, со таква љубов треба да се однесуваме и ние доколку сакаме да го приведеме кон Христа овој свет, кој, за жал, како што рековме, повторно се враќа во паганство. Најнапред да се потрудиме ние самите да станеме вистински Христијани, бидејќи очигледно не сме повеќе тоа. Во последно време се жалостам кога ќе видам како се однесуваат луѓе од Црквата кон оние што го одбрале гревовниот, пагански начин на живот и сакаат да го манифестираат јавно. Со каква суровост ги осудуваат, ги плукаат, ги навредуваат. Па тие луѓе се достојни за сожалување, а не за осуда. Наместо да им помогнеме со молитва и добар пример, покажувајќи им ги со љубов убавините на Црквата, ние уште пред време ги испраќаме во пеколот. Доколку правиме така, како тогаш ќе можеме да ги привлечеме кон Христа? Со таквиот погрешен начин ние само им ги затвораме вратите на Црквата, а таа, нели, треба да е отворена за сите, таа е болница за овој свет, кој единствено преку неа може да се излечи од гревот. Ние Христијаните треба да сме отворени за сите, без разлика какви и да се, без разлика какви внатрешни пориви, страсти и гревови да имаат. Богочовекот Христос може да ги исцели. Нема грев што Он не би го избришал со Својата љубов. Сите гревови, па и најголемите, се само една мала искра во морето на Неговата љубов. Затоа, љубов, љубов, љубов, Христијани мои! А љубовта е долготрпелива и што е најважно – не прави што е непристојно (сп. 1. Кор. 13,4-5). Не можеме да ги присилуваме другите да ги остават своите гревови, кога и ние самите се предаваме на лоши навики. А после ги осудуваме тие што не се во Црквата, што не одат во храмот… Од нас, всушност, ќе се бара поголем одговор, бидејќи иако знаеме за Христа и секојдневно го читаме Евангелието, честопати сме полоши од многумина што нѐ слушнале за Христа. Нема човек кој не сака да му биде добро, да биде исполнет, љубен и среќен, па така и тие што западнале во гревовни навики, само навидум изгледаат задоволни со себе и спокојни, а всушност, одвнатре страдаат, бараат спас, несвесно Го бараат Христос.
Да ги молиме светите рамноапостолни отци наши, Кирил и Методиј, да се застапуваат пред Бога за сите народи што се нивно духовно наследство да пребиваат во мир и едномислие, да се утврди во нас светото Евангелие за кое тие толку многу се потрудиле!
Христос Воскресе!“
Пишува: Архимандрит Партениј Бигорски